Vaksinat e paperdorura te Covid dhjetera miliona euro kosto per Ballkanin

Në fillimin e pandemisë COVID-19, vendet e Ballkanit u kritikuan ose u lavdëruan, në varësi të se sa shpejt ata siguruan një numër të madh vaksinash.

 

Paratë ishin më pak problem sesa disponueshmëria, përsëritën qeveritë, teksa ato përpiqeshin të siguronin mjaftueshëm vaksina, gjë që e bënë përfundimisht deri në fund të vitit 2020.

 

Tani gjërat kanë ndryshuar. Vaksinimi ka rënë në mënyrë drastike që kur arriti kulmin gjatë muajve të verës. Mijëra e mijëra vaksina të papërdorura gjenden në ruajtje.

 

Disa janë të destinuara për shkatërrim të menjëhershëm për shkak të datave të skadencës; më shumë ndoshta do të përfundojnë në të njëjtën mënyrë deri në fund të vitit.

 

Jo të gjitha vendet zbulojnë të dhëna se sa vaksina të skaduara kanë në magazinë; askush nuk do të donte të diskutonte koston e atyre vaksinave.

 

Por një përllogaritje e thjeshtë, duke përdorur çmimin më të lirë të vaksinave, siç renditet nga UNICEF, tregon se disa dhjetëra milionë euro vaksina të dala nga përdorimi janë humbur.

 

Duke përdorur këto përllogaritje për ato vende të Ballkanit për të cilat kishte të dhëna të mjaftueshme në dispozicion, megjithëse në disa raste vetëm në formën e vlerësimeve jozyrtare,

 

duket se Maqedonia e Veriut, Bosnja dhe Hercegovina, Bullgaria, Mali i Zi dhe Kosova së bashku me gjasë kanë shpenzuar një total prej rreth 21 milionë eurosh për vaksinat e dala nga përdorimi.

 

Autoritetet kundërshtojnë se, në mes të një emergjence të paprecedentë të COVID-19, ky ishte një rrezik që në fillim.

 

“Shëndeti i qytetarëve ishte shqetësimi ynë parësor, ndaj në paparashikueshmërinë e situatës, duke mos ditur se sa do të zgjaste, synimi ishte që të siguroheshin mjaftueshëm vaksina në mënyrë që procesi i vaksinimit të shkonte pa probleme.

 

Kjo nënkuptonte pranimin e rrezikut të humbjeve të mundshme nëpërmjet vaksinave të skaduara; ky është një rrezik që çdo vend u desh ta bënte”, tha për BIRN Ministria e Shëndetësisë e Maqedonisë së Veriut.

 

Vlerësimi i humbjeve të përafërta

Llogaritja e sasisë totale të vaksinave që do të duhet të shkatërrohen dhe kostos së tyre, nuk është e lehtë.

 

Jo të gjitha vendet kanë bërë të ditur sasinë e saktë të vaksinave që kanë në magazinë ose sa kanë paguar për to, duke këmbëngulur se disa çmime i janë nënshtruar sekretit për shkak të kontratave që kanë bërë me ofruesit.

 

Disa furnizime vinin edhe nëpërmjet donacioneve, dhe mosnjohja e sasive të sakta e bën të pamundur llogaritjen e numrit dhe kostos së tyre.

 

Por një vlerësim i përafërt mund të bëhet, nëse dikush merr çmimin më të ulët të shënuar për vaksinë, afërsisht 5 euro, siç renditet në faqen e internetit të UNICEF-it.

 

Maqedonia e Veriut: rezerva të larta, interes i ulët

Ministria e Shëndetësisë e Maqedonisë së Veriut, për shembull, tha se shkatërrimi i pothuajse 66,000 vaksinave të skaduara tashmë është miratuar.

 

Ajo tha gjithashtu se ka 330,000 vaksina shtesë në magazinë, të prodhuara nga Pfizer dhe Moderna, që do të skadojnë deri në fund të këtij viti.

 

Bosnja: varrezë për vaksinat e dhuruara

Në Bosnje dhe Hercegovinë, si entiteti i Federatës ashtu edhe entiteti i Republikës Srpska, thonë se ata kryesisht u mbështetën te vaksinat e dhuruara.

 

Dhe të dyja kanë shkatërruar tashmë një pjesë të madhe të vaksinave të skaduara. Instituti për Shëndetin Publik i Federatës së Bosnjës e Hercegovinës tha për BIRN se, deri në fund të shtatorit, ata kishin shkatërruar ose caktuar për asgjësim rreth 608,000 doza të skaduara.

 

Nga 395,000 doza aktuale në magazinë, rreth 20,000, një donacion nga Koreja e Jugut, do të skadojnë deri në dhjetor. Pjesa tjetër do të jetë e përdorshme deri në mesin e vitit 2023 ose 2024.

 

Serbia dhe Bullgaria: spekulimet rreth humbjeve janë të mëdha

Ndërsa Bosnja u desh të mbështetej në donacione, Serbia dhe Bullgaria mburreshin më herët se ishin në gjendje ta merrnin vetë shumicën e vaksinave të tyre.

 

Të dy vendet më vonë raportuan se i dhuruan Bosnjës dhe vendeve të tjera fqinje disa vaksina që përndryshe do të kishin skaduar. Ata heshtin për numrin total të vaksinave të marra dhe të skaduara, duke e bërë të vështirë llogaritjen e humbjeve të tyre.

 

Serbia ishte e njohur për marrjen e vaksinave kundër COVID-19 para shumë të tjerëve në botë, kur filloi pandemia. Ajo bleu si vaksina perëndimore ashtu edhe vaksina nga Rusia dhe Kina.

 

Në Bullgari, të dhënat e sakta janë gjithashtu të pakta, duke bërë që disa të spekulojnë për humbje të mëdha të mundshme në vaksinat e blera, por të papërdorura.

 

Të dhënat e fundit zyrtare mbi prokurimet erdhën në qershor 2021, kur qeveria e atëhershme e përkohshme tha se kishte siguruar 14 milionë doza nga Pfizer për t’u përdorur midis 2021 dhe 2023, për 534 milionë leva, ose rreth 273 milionë euro.

 

Mali i Zi: 60 për qind e vaksinave janë përdorur deri më tani

Që nga shkurti i vitit 2021, Mali i Zi bleu 1.06 milionë doza të vaksinave kundër COVID-19 dhe 60 për qind e tyre, rreth 674,000 doza, u përdorën, sipas Institutit për Shëndetin Publik.

 

Autoriteti Farmaceutik Malazez, Montefarm, tha se pothuajse 346,000 u shkatërruan për shkak të datave të skadencës. Kjo përfshin shkatërrimin në shtator të 27,754 dozave të vaksinave Astra Zeneca, si dhe 133,200 dozave të vaksinave Pfizer, 35,000 dozave të Sputnik V të Rusisë dhe 39,310 dozave të vaksinës Moderna.

 

Nëse çdo vaksinë kushtonte rreth 5 euro, Mali i Zi deri më tani ka shkatërruar vaksina me vlerë rreth 3.46 milionë euro. Aktualisht, të dhënat zyrtare tregojnë se vendit i kanë mbetur gjithsej 152,000 doza të vaksinave Pfizer, Sinopharm dhe Sinovac, të cilat do të skadojnë në maj 2023.

 

Kosova: në garë me kohën për të përdorur rezervat

Ministria e Shëndetësisë e Kosovës tha për BIRN se vendi ka rreth 400,000 vaksina për COVID-19 në magazinë. “Të gjitha këto vaksina kanë si datë skadence vitin e ardhshëm,” tha ministria për BIRN me email.

 

Ajo nuk tha se sa doza ishte dashur të shkatërroheshin për shkak të daljes nga përdorimi, por tha se vaksinat e skaduara të COVID-19 do të trajtohen në përputhje me udhëzimet e OBSH-së për asgjësimin e vaksinave të papërdorura.

 

Shqipëri: Akuzat për përdorim të vaksinave të skaduara

Ministria Shqiptare e Shëndetësisë nuk iu përgjigj kërkesës së BIRN për të dhëna për numrin e vaksinave të skaduara ose që do të skadojnë së shpejti. Mes mungesës së të dhënave zyrtare, qeveria është akuzuar për përdorimin e vaksinave që kanë skaduar.

 

Një tjetër debat për vaksinat e skaduara u ngrit në mes të tetorit, kur qytetarët reaguan në rrjetet sociale, por Instituti i Shëndetit Publik i hodhi poshtë dyshimet.

 

“Çdo përpjekje për të krijuar kaos me të pavërteta për çështjen e skadimit të vaksinave është një mënyrë primitive për të penguar procesin e nevojshëm, jetik dhe të pandalshëm të vaksinimit”, tha Instituti. Mes gjithë kësaj, shifrat mbeten të fshehura.

 

Të dhënat zyrtare nga Ministria e Shëndetësisë e Shqipërisë, të publikuara më 24 tetor, tregojnë vetëm se Shqipëria deri më tani ka administruar rreth 3 milionë vaksina anti-COVID dhe se 1.3 milionë banorë morën një dozë të parë, më shumë se 1.2 milionë morën një dozë të dytë dhe rreth 377,000, një dozë të tretë.

 

Greqi: nuk ka të dhëna për shkak të “për shkak të ngarkesës me punë”

Ministria e Shëndetësisë e Greqisë më 25 korrik krijoi një komitet prej gjashtë anëtarësh për të monitoruar domosdoshmërinë e mbledhjes së vaksinave të skaduara për COVID-19.

 

Deri më tani, nga të dhënat e disponueshme publikisht, dihet vetëm se Greqia ka vaksinuar plotësisht mbi 7,900,000 njerëz deri më 26 tetor./Burimi: Reporter.al/BIRN

Më të lexuarat