Plani i riarmatimit të Europës, BE parashtron paketën e mbrojtjes prej 800 mld euro

Liderët e Bashkimit Europian do të takohen të enjten në Bruksel për një samit të jashtëzakonshëm të dedikuar mbrojtjes dhe Ukrainës.

Ursula von der Leyen propozoi këtë të martë një plan të ri, të quajtur “Rearm Europe”, i cili, sipas saj, mund të lejojë shtetet anëtare të mobilizojnë deri në 800 miliardë euro për të financuar një rritje masive të shpenzimeve për mbrojtjen. Ky propozim erdhi disa orë pasi Uashingtoni pezulloi të gjithë ndihmën ushtarake për Ukrainën, duke i bërë presion BE-së për të rritur mbështetjen e saj.

“Ne jemi në një epokë të riarmatimit, dhe Europa është e gatshme të rrisë ndjeshëm shpenzimet e saj për mbrojtjen, si për t’iu përgjigjur urgjencës afatshkurtër për të vepruar dhe për të mbështetur Ukrainën, ashtu edhe për të adresuar nevojën afatgjatë për të marrë më shumë përgjegjësi për sigurinë tonë europiane,” tha presidentja e Komisionit Europian.

Ajo paraqiti pesë masa kryesore, të cilat i ka përshkruar në një letër drejtuar liderëve të BE-së para samitit të së enjtes. Një nga masat përfshin një “instrument të ri” që do të ofrojë 150 miliardë euro në formë huash për shtetet anëtare, për të financuar investime të përbashkëta në kapacitete mbrojtëse pan-europiane. Këto përfshijnë mbrojtjen ajrore dhe kundërajrore, sistemet e artilerisë, raketat dhe municionin, dronët dhe sistemet kundër dronëve.

Von der Leyen, e cila nuk pranoi të përgjigjej ndaj pyetjeve të gazetarëve, nuk dha detaje mbi mënyrën se si do të sigurohen këto fonde dhe nëse 90 miliardë euro nga fondi i rimëkëmbjes pas COVID-19 do të jenë pjesë e këtij plani.

Lëshimi i të ashtuquajturave Eurobonde për të financuar nevojat mbrojtëse të BE-së është kundërshtuar fuqishëm nga disa shtete anëtare të quajtura “kursimtare”.

Një tjetër masë kryesore në paketën e mbrojtjes të propozuar nga Ursula von der Leyen është aktivizimi i klauzolës kombëtare të shpëtimit në Paktin e Stabilitetit dhe Rritjes. Ajo e prezantoi këtë ide muajin e kaluar gjatë fjalimit të saj në Konferencën e Sigurisë në Mynih.

Kjo masë do t’u mundësonte shteteve anëtare që të përjashtojnë shpenzimet për mbrojtjen nga llogaritjet e buxhetit kombëtar, duke shmangur kështu penalizimet për shkeljen e rregullave fiskale të BE-së. Aktualisht, këto rregulla kërkojnë që deficiti buxhetor të mos e kalojë 3% të PBB-së dhe borxhi publik të mos i tejkalojë 60% të PBB-së.

Presidentja e Komisionit Europian tha se nëse vendet e BE-së rrisin mesatarisht shpenzimet e tyre për mbrojtjen me 1.5% të PBB-së, mund të lirohen 650 miliardë euro gjatë katër viteve të ardhshme.

Që nga fillimi i pushtimit rus të Ukrainës në vitin 2022, shtetet e BE-së kanë rritur ndjeshëm shpenzimet për mbrojtjen, por me ritme të pabarabarta. Për shembull, Polonia shpenzoi 4.12% të PBB-së për mbrojtjen vitin e kaluar, ndërsa Spanja vetëm 1.12%.

Ndërkohë, po vazhdojnë negociatat midis aleatëve të NATO-s, përfshirë 23 shtete anëtare të BE-së, për të rritur objektivin e shpenzimeve për mbrojtjen nga 2% e PBB-së. Një vendim pritet të shpallet në një samit në Hagë në fund të qershorit.

Tre masat e tjera të propozuara nga Von der Leyen përfshijnë lejimin e vendeve anëtare të përdorin më shumë programe të politikës së kohezionit për të rritur shpenzimet e mbrojtjes, zgjerimin e mandatit të Bankës EUropiane të Investimeve në mënyrë që të nxisë financimin e projekteve të mbrojtjes dhe përshpejtimin e Unionit të Kursimeve dhe Investimeve për t’u mundësuar bankave private të derdhin më shumë para në këtë sektor gjithashtu.

“Pyetja e vërtetë që kemi përpara është nëse Europa është e përgatitur të veprojë aq vendosmërisht sa e dikton situata dhe nëse Europa është e gatshme dhe e aftë të veprojë me shpejtësinë dhe ambicien e nevojshme,” tha ajo.

Liderët e BE-së pritet të diskutojnë paketën e propozuar të mbrojtjes në një samit të jashtëzakonshëm në Bruksel të enjten, ku pritet të marrë pjesë edhe Volodymyr Zelenskyy.

Samiti u thirr më 23 shkurt si përgjigje ndaj hapit të shpejtë diplomatik të Donald Trump drejt Rusisë, por ndjenja e urgjencës u shtua të premten pas një takimi të tensionuar midis Zelenskyy-t dhe Presidentit Amerikan në Shtëpinë e Bardhë. Takimi përfundoi me largimin e parakohshëm të liderit ukrainas, pa nënshkruar një marrëveshje për mineralet, që sipas Uashingtonit mund të shërbente si një faktor frenues ndaj sulmeve të ardhshme.

Përplasjet vazhduan të hënën, kur Trump njoftoi se SHBA po pezullon të gjithë ndihmën ushtarake për Ukrainën, duke argumentuar se një marrëveshje paqeje “mund të arrihet shumë shpejt” dhe duke pretenduar se “ndoshta dikush nuk dëshiron ta arrijë një marrëveshje”.

Samiti i së enjtes rrezikon të nxjerrë në pah ndarjet mes shteteve anëtare sa i përket Ukrainës, pasi si Viktor Orbán i Hungarisë, ashtu edhe Robert Fico i Sllovakisë kanë kërcënuar se do të vënë veton ndaj çdo kërkese për rritjen e ndihmës ushtarake për vendin e shkatërruar nga lufta./ Euronews

Më të lexuarat