Bumi i turizmit në Shqipëri: Kostot e fshehura të rritjes, mungesa e ujit dhe ndërtimet luksoze

Të shohësh Shqipërinë të kalojë nga një shtet i izoluar i epokës komuniste në një destinacion turistik tërheqës është diçka vërtet e jashtëzakonshme.

Dikur e perceptuar si një vend në periferi, ajo po bëhet gjithnjë e më shumë e preferuar nga industria globale e udhëtimeve. Me një histori të pasur, terrene të larmishme dhe kosto relativisht të ulëta, Shqipëria po tërheq turistë nga e gjithë bota që kërkojnë të shmangin destinacionet e zakonshme dhe të mbipopulluara. Por ky fluks vizitorësh ka sjellë edhe pasoja të papritura, si mbingarkesa turistike, mungesa uji dhe dëmtime mjedisore.

Rritje shpërthyese e turizmit: Nga 5 mijë në 11 milionë vizitorë

Gjatë regjimit komunist, turizmi në Shqipëri ishte pothuajse inekzistent, me vetëm rreth 5,000 vizitorë të huaj në vit. Kryeqyteti Tirana kishte vetëm dy hotele për të huajt, ndërsa restorantet jashtë qytetit ofronin ushqime bazike si ton i konservuar me qepë të njoma. Por deri në vitin 2014, vendi mirëpriti rreth 3.4 milionë turistë të huaj. Në vitet e fundit, kjo shifër është rritur në mënyrë dramatike, duke arritur në 11 milionë në vitin 2024. Një pjesë e kësaj rritjeje i atribuohet diasporës shqiptare, e cila viziton vendin disa herë në vit. Edhe pse shifra mund të jetë e ekzagjeruar, është e qartë se sektori i turizmit ka njohur një bum të vërtetë.

Ky shpërthim ka nxitur zhvillimin e shpejtë të hoteleve, komplekseve me vila dhe infrastrukturës turistike, sidomos përgjatë vijës bregdetare.

Bregdeti në lulëzim: Zhvillim dhe sfida

Vija bregdetare shqiptare, dikur pak e zhvilluar, tani po përjeton një bum ndërtimesh me hotele dhe vila të reja që po shfaqen në ritme të shpejta. Ndërtimi i një aeroporti të ri në Vlorë, një destinacion popullor jugor, pritet ta shtojë edhe më shumë turizmin në rajon. Diaspora shqiptare po rikthehet për të blerë apartamente pushimi dhe për të shijuar plazhet si çdo turist tjetër.

Turizmi ka tërhequr edhe investitorë të huaj, përfshirë agjenci ruse që reklamojnë në tregun shqiptar, ndërsa italianët vijnë jo vetëm për natyrën, por edhe për procedurat dentare me kosto të ulët.

Megjithatë, vendpushimet e dikurshme të qeta si Saranda dhe Ksamil po shfaqin shenja të qarta mbingarkese turistike. Rritja e tejskajshme e vizitorëve po kthehet në shqetësim serioz. Mbingarkesa ka çuar edhe në mungesë të fuqisë punëtore, duke detyruar hotelet të punësojnë të huaj, kryesisht nga Filipinet.

Kriza e ujit: Një problem në rritje mes zhvillimeve të pakontrolluara

Një nga problemet më të mprehta që vijnë nga rritja e vrullshme e turizmit është mungesa e ujit. Megjithëse Shqipëria ka burime natyrore të bollshme, mungesa e investimeve për dekada ka sjellë probleme serioze me furnizimin me ujë në zonat urbane. Ndërsa ndërtime të reja ngrihen përgjatë bregdetit, kërkesa për ujë rritet ndjeshëm.

Po vendosen tuba për të devijuar ujin nga zonat e brendshme drejt resorteve turistike. Banorët e brendësisë po shprehen gjithnjë e më shumë se burimet e tyre të pakta po u merren për t’u përdorur në ndërtimet luksoze për turistët. Një rast i tillë është lumi Shushicë, i cili po devijohet për në zonën turistike të Himarës. Lumi kalon përmes një parku kombëtar dhe aktivistët mjedisorë paralajmërojnë se devijimi do të dëmtojë ekosistemet lokale dhe do të përkeqësojë pasojat e ndryshimeve klimatike.

Temperaturat në rritje dhe burimet ujore në tkurrje e bëjnë rrezikun për dëme afatgjata ekologjike gjithnjë e më të madh.

Protesta dhe pakënaqësi: Banorët kundër qeverisë

Kjo situatë ka shkaktuar një sërë protestash, ku banorët janë përplasur me policinë dhe kanë bllokuar punimet për devijimin e ujit për projektet turistike. Në fshatin Dukat pranë Vlorës, banorët ndaluan punimet për një projekt prej 9 milionë eurosh që do të sillte ujë drejt resorteve luksoze. Ngjarje të ngjashme ndodhën edhe në fshatin fqinj Tragjas, ku pati përplasje me forcat e rendit në mars.

Kritikët thonë se qeveria po favorizon interesat e investitorëve të pasur në dëm të qytetarëve të vet. Kryeministri Edi Rama ka deklaruar se Shqipëria ka ujë të mjaftueshëm për të gjithë. Por organizatat mjedisore dhe qytetarët e shqetësuar kërkojnë planifikim afatgjatë për zhvillim të qëndrueshëm, duke theksuar se etja për fitim nga turizmi po shkatërron mjedisin dhe po lë pas dore komunitetet vendase.

Rasti i Jared Kushner: Investime luksoze dhe beteja ligjore

Situatën e ndërlikon më tej përfshirja e investitorëve të njohur ndërkombëtarë si Jared Kushner, dhëndri i ish-presidentit amerikan Donald Trump. Ai planifikon të investojë 1.4 miliardë euro në ndërtimin e një resorti luksoz në ishullin e Sazanit, përballë bregdetit shqiptar. Megjithëse projekti premton përfitime ekonomike, ka ngjallur shqetësime tek ambientalistët dhe banorët vendas.

Planet e Kushner përfshijnë edhe zonën e Zvërnecit, një breg i virgjër mes Detit Adriatik dhe lagunës së Nartës, një habitat i flamingove. Por kjo zonë është e mbrojtur dhe organizata si EcoAlbania po sfidojnë ligjshmërinë e lejeve të dhëna nga qeveria.

Betejat ligjore për ndryshimet që lejojnë ndërtimet luksoze në zona të mbrojtura janë në zhvillim, me aktivistë që përpiqen të ndalin degradimin e mëtejshëm të natyrës shqiptare.

E ardhmja e turizmit në Shqipëri: Mes rritjes dhe qëndrueshmërisë

Me rritjen e vrullshme të turizmit, Shqipëria po përpiqet të gjejë ekuilibrin mes zhvillimit ekonomik dhe ruajtjes afatgjatë të natyrës dhe komuniteteve të saj. Problemet si mungesa e ujit, mbingarkesa turistike dhe prania e investitorëve të fuqishëm janë sfidat kryesore.

Shumë vendas, ambientalistë dhe madje edhe disa zyrtarë qeveritarë po kërkojnë më shumë planifikim dhe rregullim për të siguruar që Shqipëria të mos shkatërrojë atë që e bën kaq tërheqëse për turistët.

Qoftë përmes infrastrukturës më të mirë, menaxhimit më të kujdesshëm të burimeve apo ndalimit të ndërtimeve luksoze në zona të ndjeshme, është e qartë që qeveria duhet të veprojë më shpejt e më me përgjegjësi për të ruajtur thesaret natyrore dhe kulturore që i japin Shqipërisë emrin që ka sot./ekofin.al

Më të lexuarat