Si regjistrohen bizneset e huaja në Shqipëri

29-09-2025

Sot është bërë shumë më e lehtë për bizneset të zgjerojnë aktivitetin e tyre jashtë vendit.

Kosto më të ulëta, lehtësirat tatimore dhe thjeshtësimi i procedurave të regjistrimit kanë bërë që edhe Shqipëria të jetë një destinacion tërheqës për investitorët e huaj. Më poshtë po shpjegojmë hap pas hapi se si regjistrohet një biznes i huaj në Shqipëri – format e mundshme të regjistrimit, dokumentet e nevojshme, hapat pas regjistrimit dhe disa këshilla praktike për t’ju udhëhequr në këtë proces.

Format ligjore të pranisë së një biznesi të huaj

Një investitor i huaj mund të ushtrojë aktivitet në Shqipëri përmes disa formave ligjore kryesore: si person fizik (biznes i vogël në emër personal), si degë ose zyrë përfaqësimi e shoqërisë së huaj ekzistuese, ose duke krijuar një shoqëri të re të regjistruar në Shqipëri (p.sh. shoqëri me përgjegjësi të kufizuar – Sh.p.k.), ku ortak (aksioner) mund të jetë vetë kompania e huaj. Më poshtë sqarojmë secilën prej këtyre formave dhe dallimet mes tyre.

Shoqëri e re shqiptare (Sh.p.k. me ortak të huaj)

Kjo nënkupton themelimin e një shoqërie tregtare shqiptare me personalitet juridik të veçantë. Shoqëria mund të jetë 100% në pronësi të kompanisë së huaj ose në ortakëri me investitorë të tjerë (të huaj ose vendas). Përparësia kryesore është se sh.p.k.-ja ofron përgjegjësi të kufizuar – kompania mëmë nuk përgjigjet me pasurinë e saj për detyrimet e shoqërisë në Shqipëri, por rrezikon vetëm kapitalin e investuar. Kjo formë krijon një ndarje të qartë midis biznesit shqiptar dhe kompanisë së huaj, gjë që mund të jetë e dobishme për qëllime menaxheriale, ligjore dhe financiare.

Nga ana tatimore, një sh.p.k. shqiptare trajtohet si subjekt vendas: për fitimin neto paguhet zakonisht 15% tatim-fitim, dhe nëse ky fitim u shpërndahet ortakëve (p.sh. kompanisë së huaj) si dividendë, aplikohet edhe 8% tatim dividenti mbi shumën e shpërndarë. Ky tatim i dyfishtë (fitimi + dividendi) mund të reduktohet ose eleminohet nëse mes Shqipërisë dhe vendit të kompanisë së huaj ka një marrëveshje për shmangien e tatimit të dyfishtë (shiko më poshtë). Vlen të theksohet se bizneset e vogla (me xhiro vjetore deri në 14 milionë lekë) aktualisht gëzojnë tatim-fitim zero deri në vitin 2029 , që do të thotë se një sh.p.k. e vogël mund të operojë pa paguar fare tatim mbi fitimin deri në kapërcimin e këtij pragu.

Shoqëria e re ofron fleksibilitet dhe pavarësi në operim, mundësi për të pasur ortakë të ndryshëm, si dhe kufizon rrezikun ligjor financiar te kapitali i saj. Në nivele të larta fitimi, tatimi efektiv mund të dalë më i ulët sesa në rastin e një personi fizik. Krijimi i një shoqërie kërkon përgatitjen e dokumentacionit themeltar (akt themelimi, statut) dhe ndjekjen e procedurave të regjistrimit, si dhe përmbushjen e detyrimeve kontabël e tatimore periodike si çdo kompani vendase.

Dega e shoqërisë së huaj

“Dega” është një zgjerim i vetë shoqërisë së huaj, e regjistruar në Shqipëri për të ushtruar veprimtari ekonomike. Dega nuk ka personalitet juridik të veçantë nga kompania mëmë – ajo konsiderohet pjesë e po asaj shoqërie. Kjo do të thotë se kompania e huaj mban përgjegjësi të plotë për veprimtarinë dhe detyrimet e degës në Shqipëri. Dega regjistrohet pranë QKB-së (Qendra Kombëtare e Biznesit) me emrin e saj (zakonisht të njëjtë ose të ngjashëm me atë të kompanisë mëmë) dhe mund të kryejë po atë objekt veprimtarie që ka kompania mëmë, brenda territorit të Shqipërisë. Dega mund të zgjasë për kohë të pacaktuar ose të përcaktuar, sipas vendimit të kompanisë mëmë.

Një degë mundëson që kompania e huaj të nisë aktivitetin në Shqipëri pa krijuar subjekt të ri – struktura organizative dhe pronësia mbeten të njëjta. Transferimi i fondeve (fitimit) nga dega te kompania mëmë është i thjeshtë dhe zakonisht nuk trajtohet si dividend, pra mund të mos i nënshtrohet tatimit të dividentit (fitimi i degës tatohet vetëm si fitim i kompanisë, me normat tatimore të Shqipërisë).

Nga ana ligjore dhe financiare, kompania e huaj është drejtpërdrejt përgjegjëse për detyrimet që dega merr përsipër. Gjithashtu, regjistrimi i një dege kërkon dokumente shtesë nga kompania mëmë, si p.sh. çertifikata e regjistrimit të kompanisë së huaj dhe dokumenti që vërteton gjendjen e saj aktive (jo në likuidim/faliment), të cilat duhet të merren nga autoritetet përkatëse në vendin e origjinës së kompanisë. Po ashtu, për hapjen e një dege zakonisht kërkohet vendimi zyrtar i organit kompetent të kompanisë mëmë për hapjen e degës në Shqipëri. Dega, ndryshe nga shoqëria e re, nuk ofron ndarje të përgjegjësive – çdo problem financiar ose ligjor i degës reflekton direkt tek kompania mëmë.

Zyra e përfaqësimit

Zyra e përfaqësimit është prania më bazike e një kompanie të huaj në Shqipëri. Ajo nuk ka status tregtar dhe nuk lejohet të kryejë veprimtari ekonomike fitimprurëse – pra nuk mund të lëshojë fatura apo të realizojë të ardhura. Roli i saj kufizohet në veprimtari si: hulumtim tregu, reklamim, marketing, koordinim, ose përfaqësim i interesave të kompanisë së huaj (p.sh. si zyrë lidhëse). Shpesh kompanitë e huaja hapin zyra përfaqësimi kur duan thjesht të kenë një prani fizike për qëllime marketingu ose për të studjuar tregun shqiptar pa filluar ende operacionet tregtare.

Procedura e regjistrimit dhe kërkesat dokumentare për një zyrë përfaqësimi janë të ngjashme me degën (kërkohet dokumentacion mbi ekzistencën e kompanisë së huaj, gjendjen e saj etj.), por zyra e përfaqësimit ka më pak detyrime pas regjistrimit pasi nuk paguan tatim-fitim (meqë nuk gjeneron të ardhura) dhe nuk përfshihet në skemat e TVSH-së etj. Duke qenë se zyra e përfaqësimit nuk gjenron dot të ardhura, kompania mëmë duhet ta financojë vazhdimisht atë për shpenzimet e saj. Kjo formë ka kuptim vetëm kur aktiviteti i parashikuar nuk përfshin shitje apo shërbime kundrejt pagesës brenda Shqipërisë.

Një investitor i huaj mund të regjistrohet edhe si person fizik (i vetëpunësuar) në Shqipëri, veçanërisht nëse aktiviteti është i vogël. Procedura bazë është e ngjashme me atë të një shtetasi shqiptar, por mbani parasysh se për të ushtruar vetë veprimtarinë brenda vendit, një i huaj jorezident do të ketë nevojë për leje qëndrimi/pune (shih më poshtë për Lejen Unike). Shpesh rekomandohet që një i huaj të autorizojë një person tjetër (p.sh. një bashkëpunëtor lokal) për ta regjistruar aktivitetin si person fizik në emrin e tij, për të lehtësuar procedurat.

Dokumentet e nevojshme dhe forma e tyre

Pavarësisht formës së zgjedhur, regjistrimi i një biznesi (qoftë shoqëri e re, degë apo zyrë përfaqësimi) kryhet pranë Qendrës Kombëtare të Biznesit (QKB) me aplikim elektronik. Gjatë aplikimit duhet ngarkuar një sërë dokumentesh shoqëruese. Më kryesorët janë:

Dokumente që vijnë nga kompania e huaj (nëse vendoset që ortak i shoqërisë është një shoqëri e huaj ose hapet në formën e Degës së shoqërisë së huaj apo Zyrës së Përfaqësimit)

Këtu përfshihet çertifikata e regjistrimit të kompanisë së huaj në vendin ku ajo është themeluar, si dhe një vërtetim/gjendje e saj aktuale ku të thuhet se kompania nuk është në proces likuidimi apo falimentimi (dhe nuk është çregjistruar). Këto dokumente zakonisht lëshohen nga organet tregtare ose gjyqësore kompetente të shtetit të huaj. Gjithashtu, kur kompania mëmë është ortake në shoqërinë e re shqiptare, duhet të paraqitet akti i themelimit dhe statuti i kompanisë së huaj, ose dokumenti ekuivalent i krijimit të saj, së bashku me çdo ndryshim të mëvonshëm. Për degë kërkohet edhe vendimi i organit drejtues të kompanisë së huaj për hapjen e degës në Shqipëri, ndërsa për zyren e përfaqësimit vendimi për hapjen e zyrës përfaqësuese.

Nëse ortak/pronar i shoqërisë që do të regjistrohet në Shqipëri nuk është një Shoqëri e regjistruar në një shtet të huaj, por një individ i huaj, në këtë procedura është njësoj sikur ortaku të ishte një shtetas në Shqipëri.

Dokumente të shoqërisë së re shqiptare (nëse vendoset që forma e regjistrimit të jetë ajo e shoqërisë)

Kërkohet Akti i Themelimit dhe Statuti i shoqërisë së re (nëse këto hartohen si dokumente të ndara). Në praktikë, shumë themelues zgjedhin t’i hartojnë aktin e themelimit dhe statutin në një dokument të vetëm, që thjeshton formalitetet. Në këto dokumente përcaktohen të gjitha të dhënat themelore të shoqërisë (përmbajtja e statutit detajohet më poshtë). Për shoqëritë aksionare kërkesat janë pak më të zgjeruara, duke përfshirë p.sh. vlerën nominale dhe numrin e aksioneve, të dhënat e këshillit mbikëqyrës etj., por në rastin e investitorëve të vegjël zakonisht zgjidhet forma sh.p.k.

Nëse ju do të regjistroni një person fizik apo Degë të Shoqërisë së Huaj apo Zyrë Përfaqësimi, nuk do të përgatitet një Statut/Akt Themelimi. Nëse ju vendosni të hapni një person fizik, mjafton formulari online i aplikimit. Nëse ju do të regjistroni një Degë apo Zyrë përfaqësimi, në këtë rast Statuti zëvëndësohet nga një Vendim i Organit që e ka këtë të drejtë të shoqërisë së huaj. Zakonisht Asambleja e Ortakëve por ka raste edhe vetë Administratori i shoqërisë së huaj.

Të dhënat dhe dokumentet e identifikimit të personave kyç

Duhet paraqitur dokumenti i identifikimit (p.sh. pasaportë) i përfaqësuesit ligjor të subjektit që po regjistrohet – ky zakonisht është administratori i shoqërisë së re ose drejtuesi i emëruar i degës/zyrës së përfaqësimit. Po ashtu, kërkohen dokumentet e identifikimit të ortakëve (nëse nuk janë të përfshirë në aktet e mësipërme). Nëse aplikimi bëhet nga një person i autorizuar (jo vetë administratori apo ortaku), duhet Akti i Përfaqësimit (Prokura)ku i jepet autorizim këtij personi, si dhe dokumenti i identifikimit të vetë aplikantit.

Dokumente të tjera specifike

Në rastin e degës së shoqërisë së huaj, nëse kompania e huaj ka mbi një vit që operon, duhet të depozitohet bilanci (pasqyrat financiare) i vitit të fundit të kompanisë së huaj. Për shoqëritë aksionare me ofertë private (sh.a.), kërkohet edhe dokument nga banka që vërteton pagimin e kontributit në para për kapitalin (të paktën 25% e kapitalit duhet paguar para regjistrimit), si dhe vlerësim i kontribueteve në natyrë (nëse ka) nga ekspert i pavarur. Në çdo rast, QKB-ja mund të kërkojë plotësime shtesë varësisht nga veçoritë e aplikimit, por të mësipërmet janë më tipiket.

Çdo dokument zyrtar ose privat i lëshuar nga një autoritet i huaj (p.sh. certifikata, vërtetime, akte noteriale jashtë shtetit) duhet të legalizohet ose pajiset me vulë apostile që të njihet në Shqipëri. Kjo do të thotë që, pas lëshimit të dokumentit nga institucioni i huaj, ju duhet ta çoni atë dokument në zyrën përkatëse (p.sh. Ministrinë e Jashtme ose zyrën konsullore kompetente) në vendin e origjinës për t’i vendosur Apostille (sipas Konventës së Hagës) ose legalizim konsullor klasik, që vërteton vlefshmërinë e dokumentit. Gjithashtu, dokumentet në gjuhë të huaj duhet të përkthehen në shqip nga përkthyes të licencuar dhe të noterizohen para se të dorëzohen.

Akti i themelimit dhe Statuti: Çfarë duhet të përmbajnë?

Akti i Themelimit është dokumenti që formalizon marrëveshjen e ortakëve për krijimin e shoqërisë së re (nuk vlen për degë/zyrë përfaqësimi). Statuti i shoqërisë përcakton rregullat e funksionimit të saj. Siç u përmend, për sh.p.k. këto dy dokumente mund edhe të bashkohen në një të vetëm. Ligji shqiptar (Ligji nr. 9901/2008 “Për tregtarët dhe shoqëritë tregtare”) përcakton disa elementë të detyrueshëm që duhet të përfshihen. Ja pikat kryesore që s’duhet të mungojnë në përmbajtjen e statutit/aktit të themelimit të një sh.p.k.:

Emri i shoqërisë

Duhet të jetë një emër unik, i ndryshëm nga subjektet ekzistuese në regjistër. Rekomandohet të zgjidhni një emër kuptimplotë dhe që pasqyron natyrën e biznesit. Për shoqëritë e kufizuara, emrit zakonisht i shtohet prapashtesa “sh.p.k.”. Verifikoni paraprakisht që emri i dëshiruar është i lirë – mund të kërkoni online në portalin e QKB-së për emra të ngjashëm. Vetëm pasi të merrni miratimin përfundimtartë regjistrimit nga QKB, emri konsiderohet i rezervuar për ju; kontrolli paraprak është orientues dhe nuk mjafton për ta “bllokuar” emrin pa u regjistruar biznesi.

Selia (adresa) e shoqërisë

Adresa fizike e zyrës qendrore të biznesit në Shqipëri. Në fazën fillestare kjo mjafton të deklarohet, pa qenë nevoja të paraqisni kontratë qiraje apo dokument pronësie për vendin. Mjafton pra një adresë ku do të ushtrohet aktiviteti (mund të jetë edhe banesa juaj për biznese shumë të vogla, p.sh. për një freelancer).

Objekti i veprimtarisë

Përshkrimi i aktivitetit ekonomik që do të kryejë shoqëria. Këshillohet ta formuloni shkurt dhe qartë objektin – idealisht një fjali ose disa fraza – duke përmendur fushën kryesore (p.sh. “shërbime konsulence IT”, “prodhim i produkteve plastike”, “tregeti me shumicë e materialeve të ndërtimit”, etj.). Një përshkrim tepër i gjatë dhe i ndërlikuar mund të humbasë fokusin dhe të krijojë paqartësi për fushën ku operon biznesi.

Të dhënat e ortakëve

Emri i plotë i secilit ortak (person fizik apo juridik), atësia, datëlindja/nr. identifikimi (p.sh. NUIS për personat juridikë, nr. personal për individët), si dhe adresa e vendbanimit të tyre. Për ortakët juridikë (kompani), përfshihen edhe të dhënat e regjistrimit në vendin e tyre. Po ashtu, duhet të deklarohet pjesëmarrja e secilit ortak në kapital (përqindja ose numri i kuotave – shih pikën pasuese).

Kapitali themeltar dhe ndarja në kuota

Shoqëritë me përgjegjësi të kufizuar mund të kenë kapital themeltar edhe fare simbolik – ligji kërkon minimalisht 100 lekë kapital, pra praktikisht ky nuk është pengesë (rekomandohet megjithatë një kapital pak më i lartë, p.sh. disa qindra mijë lekë, në varësi të nevojave, për t’i dhënë seriozitet kompanisë, megjithëse ligjërisht edhe 100 lekë mjaftojnë).

Ju këshillojmë të nisni me një kapital modest; është e mundur ta rritni kapitalin më vonë sipas nevojave, ndërkohë që kapitali i tepërt fillestar mund të mos ketë ndonjë efekt praktik përveç komplikimeve në menaxhim. Kapitali ndahet në kuota (për sh.p.k.). Ndarja e kapitalit bëhet duke caktuar numrin e kuotave që zotëron secili ortak, pavarësisht përqindjes.

Për shembull, mund të vendoset që një ortak (A) dhe tjetri (B) të kenë nga 1 kuotë secili, edhe pse kontribuimet e tyre janë të ndryshme – p.sh. A kontribuon 10% të kapitalit, B kontribuon 90%. Në këtë rast vlera nominale e kuotës së A do të jetë 10% e kapitalit, ndërsa e B 90%.

Statuti duhet të tregojë qartë numrin e kuotave, vlerën nominale të secilës kuotë, dhe se sa kuota zotëron secili ortak. Gjithashtu deklarohet nëse kapitali fillestar është paguar apo jo (p.sh. zakonisht shënohet që kapitali do të paguhet brenda 30-90 ditëve nga themelimi, në llogarinë bankare të shoqërisë).

Administratorët dhe përfaqësuesit ligjorë

Emri i administratorit (ose administratorëve) të shoqërisë, të dhënat e tyre (ID, adresë) dhe afati i emërimit. Kujdes: sipas ligjit, një administrator mund të emërohet për një afat jo më të gjatë se 5 vjet (me të drejtë riemërimi më pas). Prandaj në statut duhet specifikuar p.sh. “administratori emërohet për një periudhë 5-vjeçare”. Duhet përcaktuar edhe kompetencat e përfaqësimit, domethënë nëse administratori përfaqëson shoqërinë pa kufizime, apo ka kufizime (p.sh. duhet firma e dy administratorëve së bashku për të kryer veprime mbi një shumë të caktuar, etj., nëse ka dy a më shumë). Zakonisht, për thjeshtësi, shoqëritë e reja me një administrator i japin atij të drejtë përfaqësimi të pakufizuar. Në statut përfshihen edhe specimenet e nënshkrimit të personave që përfaqësojnë shoqërinë – këto merren në formë deklarate të firmosur (zakonisht plotësohen formula standarde gjatë aplikimit online).

Kohëzgjatja e shoqërisë

Nëse shoqëria krijohet për një kohë të caktuar (p.sh. 10 vjet) duhet të shënohet. Në mungesë të përcaktimit, nënkuptohet se është pa afat.

Të dhëna të tjera shtesë sipas rastit

P.sh. nëse do të ketë këshillë mbikëqyrëse (kryesisht tek sh.a.), mënyra e transferimit të kuotave/a ksioneve tek palë të treta, procedura e mbledhjes së asamblesë së ortakëve, etj. Për bizneset tipike të vogla dhe të mesme, këto zakonisht merren me formulime standarde ligjore.

Nëse nuk keni përvojë në hartimin e këtyre dokumenteve, mund të përdorni formate model për aktin e themelimit dhe statutin. AlProfit Consult ofron disa modele falas që mund t’i shkarkoni dhe përshtatni: p.sh. “Akt Themelimi shpk (disa ortakë)” dhe “Statut shpk (disa ortakë)”. Këto mund t’ju ndihmojnë si pikënisje për të kuptuar çfarë parashikon zakonisht statuti i një shoqërie.

Regjistrimi online hap pas hapi në QKB

Që prej vitit 2020-2022, regjistrimi i biznesit kryhet vetëm online nëpërmjet portalit qeveritar e-Albania – sportelet fizike të QKB-së nuk trajtojnë më aplikime në letër. Prandaj, si hap i parë, krijoni një llogari si biznes në e-Albania. Fillimisht duhet të keni një llogari personale si individ në e-Albania (nëse s’keni, regjistrohuni si qytetar). Pastaj, pasi të keni regjistruar biznesin, do të krijohet dhe llogaria e biznesit tuaj. Mos e ngatërroni llogarinë personale me atë të biznesit – janë të ndara. Nëse jeni person fizik (biznes i vetë), llogaria juaj personale përdoret për të menaxhuar shërbimet e biznesit; nëse jeni person juridik (sh.p.k.), pasi të merrni NIPT-in mund të regjistroni llogarinë elektronike të biznesit.

Hapat kryesorë të aplikimit elektronik për regjistrim fillestar janë:

Plotësimi i formularit elektronik

Për llojin përkatës të subjektit në e-Albania. P.sh. kërkoni shërbimin “Aplikim për regjistrimin fillestar të personit fizik” ose “…të shoqërisë sh.p.k.” në seksionin e Shërbimeve Elektronike. Do t’ju duhet të jepni informacionin e kërkuar (të dhënat që përmendëm më sipër si emri, objekti, adresat, ortaket, administratori etj. – formulari elektronik ka fusha specifike për secilën).

Ngarkimi i dokumenteve shoqëruese (të skanuara, në PDF)

Sigurohuni që i keni të gjitha dokumentet e përgatitura sipas listës – nëse mungon diçka, aplikimi s’do pranohet. Dokumentet nga jashtë duhet të jenë me apostile dhe të përkthyera, siç sqaruam më lart. Gjithashtu, prokura (nëse po e bëni regjistrimin në emër të dikujt tjetër) duhet të jetë e skanuar. Në këtë fazë ngarkohen edhe specimenet e firmës së përfaqësuesit ligjor dhe dokumenti i identifikimit të tij.

Nuk duhet të ngarkohen në asnjë rast dokumente që do të pubikohen në regjistrin tregtar, kur ato përmbajnë të dhëna konfidenciale. Psh: nuk mund të ngarkoni së bashku me Prokurën edhe ID të personit të autorizuar. Meqenëse ky dokument përmban të dhëna konfidenciale, institucioni i QKB do të refuzojë aplikimin dhe do ju kërkojë që të ndahen këto dokumente dhe ngarkohen në vendin e caktuar.

Nënshkrimi elektronik i aplikimit

Për të finalizuar, aplikimi duhet firmosur elektronikisht. Për regjistrimin e një sh.p.k.-je, ligji kërkon nënshkrim elektronik të vlefshëm të aplikantit. Kjo nënkupton se ose vetë administratori/ortaku i huaj, ose përfaqësuesi i tij i autorizuar në Shqipëri, duhet të pajiset me një certifikatë për nënshkrim dixhital (eID ose token nga AKSHI ose ofruesit e liçencuar) Nëse jeni të huaj jorezident, mund të përdorni edhe opsionin e nënshkrimit elektronik të përkohshëm 14-ditor që ofrohet falas te e-Albania për këtë qëllim – ky mjet ju lejon të firmosni dokumentet e nevojshme pa pasur fizikisht ID elektronike shqiptare. (Për regjistrimin e një personi fizik, mjafton vetë identifikimi me kredencialet e-Albania; nënshkrimi elektronik i dedikuar aktualisht nuk është i detyrueshëm për personat fizikë).

Pas marrjes së nënshkrimit elektronik për herë të parë, ju duhet të validoni nënshkrimin elektronik, në të kundërt nuk do të keni mundësi të përfundoni procesin. Forma më e thjeshtë dhe praktike, është përpara aplikimit, thjesht të firmosni një dokument test.

Pas miratimit të regjistrimit dhe lëshimit të NUIS (NIPT), biznesi juaj regjistrohet automatikisht edhe te organet e tjera përkatëse: Drejtoria e Tatimeve, Instituti i Sigurimeve Shoqërore/Shëndetësore dhe Inspektorati i Punës. Kjo do të thotë se nuk keni nevojë t’i bëni veçmas regjistrime fillestare këtyre institucioneve – hapi i regjistrimit në QKB mjafton për t’i njoftuar ato.

Hapat pas regjistrimit fillestar

Regjistrimi i biznesit është vetëm hapi i parë. Pas marrjes së ekstraktit dhe NIPT-it, ka disa procedura dhe detyrime pas-regjistruese që duhen ndjekur për të filluar aktivitetin ligjërisht dhe për të shmangur gjobat apo problemet në vazhdim. Më poshtë janë 10 hapat kryesorë pas regjistrimit fillestar të një biznesi (sipas një udhëzuesi praktik të AlProfit Consult).

Hapja e llogarisë elektronike të biznesit në e-Albania

Pasi të pajiseni me NIPT, krijoni dhe aktivizoni llogarinë e biznesit tuaj në portalin e-Albania(siç u përmend më sipër). Kjo llogari do t’ju duhet për shumë shërbime online në vazhdim.

Hapja e llogarisë në portalin e Tatimeve (e-Filing)

Regjistrohuni në sistemin elektronik të tatimeve (portal CATS i Tatimeve) për të pasur akses në deklarimet tatimore online. Kjo bëhet një ditë pas regjistrimit në QKB. Duhet të keni NIPT-in gati; fillimisht do t’ju jepet një fjalëkalim i përkohshëm (“Tatimetemia12”), pastaj do të vendosni vetë një fjalëkalim të ri. Përmes kësaj llogarie do të dorëzoni deklaratat mujore/trimestriale, do të regjistroni punonjës, etj., prandaj është e nevojshme ta hapni menjëherë.

Dokumentimi i adresës së biznesit (kontrata e qirasë ose dokumenti i pronësisë)

Brenda pak kohësh nga regjistrimi (ligjërisht brenda 30 ditëve), duhet të ngarkoni në portalin e Tatimeve kopjen e kontratës së qirasë së zyrës/ambientit ku ushtroni aktivitetin, ose një dokument tjetër që provon të drejtën tuaj për ta përdorur atë ambient. Edhe nëse jeni vetë pronar i ambientit apo po e përdorni pa pagesë (p.sh. në shtëpi), duhet ta deklaroni këtë në tatime (në rast huapërdorjeje apo pronësie). Kujdes: nëse mjedisin e merrni me qira nga një individ që s’është i regjistruar si biznes, ju si qiramarrës keni detyrimin të mbani dhe paguani tatim në burim 15% të vlerës së qirasë.

Hapja e llogarisë bankare të biznesit

Për çdo subjekt tregtar është e detyrueshme të ketë një llogari bankare në emër të biznesit ku të kryhen transaksionet e tij. Zgjidhni një bankë dhe hapni një llogari rrjedhëse biznesi. (Këshillë: hapeni menjëherë sepse do t’ju nevojitet p.sh. për pagesa të detyrimeve, për kapitalin fillestar nëse s’e keni depozituar ende, për faturimet me bankë etj.). Banka do t’ju kërkojë NIPT-in dhe dokumentet e kompanisë (ekstraktin e QKB, statutin) dhe dokumentet e identifikimit të administratori/ve.

Përgatitja për Fiskalizimin (sistemi i faturave elektronike)

Nëse biznesi juaj do të lëshojë fatura (për shitje mallrash ose shërbimesh), duhet të pajiseni me certifikatë elektronike për fiskalizim dhe të lidhni një zgjidhje software ose portalin e Tatimeve për lëshimin e faturave elektronike. Që nga viti 2021, çdo faturë në Shqipëri duhet të lëshohet në mënyrë elektronike dhe të raportohet te sistemi qendror i Tatimeve. Ky proces quhet “fiskalizim”. Ju duhet të zgjidhni nëse do të përdorni një program faturimi të certifikuar ose portalin falas SelfCare të tatimeve, dhe të merrni nga AKSHI një certifikatë elektronike për firmosjen e faturave. Është mirë ta bëni këtë menjëherë sapo të jeni gati të kryeni shitjen e parë, që të mos vononi veprimtarinë.

Licencat/Licencimet e veçanta (nëse kërkohen)

Verifikoni nëse aktiviteti juaj kërkon liçencë, autorizim apo leje specifike për të operuar. Shumica e bizneseve të zakonshme (tregti, shërbime konsulence, prodhim i përgjithshëm etj.) nuk kanë nevojë për licenca të veçanta dhe mund të fillojnë punën menjëherë pas regjistrimit. Por fusha të caktuara, kryesisht ato që lidhen me shëndetin, sigurinë publike apo sektorë të rregulluar (p.sh. farmacitë, klinikat mjekësore, transporti, ndërtimi, institucionet financiare, arsimi privat, etj.) kërkojnë marrjen e një licence ose autorizimi përpara fillimit të aktivitetit. Shembull: Nëse po hapni një klinikë dentare, pasi të regjistroni biznesin duhet patjetër të licencoheni si klinikë dentare përpara se të trajtoni pacientë. Llojet e licencave, lejeve dhe autorizimeve dhe organet lëshuese mund t’i gjeni të listuara tek Regjistri i Licencave në faqen e QKB(funksionet e ish-QKL janë tashmë integruar aty). Pra, kontrolloni nëse ju nevojitet një hap shtesë liçencimi sipas sektorit tuaj dhe ndërmerreni atë përpara fillimit të aktivitetit.

Regjistrimi i Pronarëve Përfitues

Ky është një detyrim i ri (i hyrë në fuqi pas 2020) për të gjitha personat juridikë (shoqëritë, degët e huaja, OJF-të etj., por jane të përjashtuar personat fizikë). Brenda 30 ditëve nga regjistrimi fillestar, çdo subjekt duhet të deklarojë në Regjistrin e Pronarëve Përfitues se kush janë individët përfitues finalë të pronësisë së shoqërisë. Për ta bërë këtë, më parë pajisuni me nënshkrim elektronik (nëse s’keni ende) për përfaqësuesin ligjor, pastaj kryeni aplikimin online në e-Albania për regjistrimin e pronarit përfitues. Kërkohet të ngarkoni ekstraktin e QKB, statutin/aktin e themelimit, një kopje të ID-ve të pronarëve përfitues (p.sh. ortakët individë që zotërojnë kompaninë) dhe të deklaroni përqindjet e pronësisë. Mos e anashkaloni këtë hap – mosregjistrimi në kohë i pronarëve përfitues sjell gjoba të larta.

Informohuni për taksat vendore

Përveç tatimeve kombëtare (si tatim-fitimi, TVSH, sigurimet shoqërore etj.), bizneset paguajnë taksat vendore në bashki, si taksa e pastrimit, taksa e tabelës (në rast të vendosjes së tabelës/mbishkrimit në biznes), taksa e infrastrukturës etj., në varësi të aktivitetit. Shumica e taksave vendore paguhen një herë në vit, zakonisht brenda datës 20 prill të atij viti. Në vitin kur regjistroheni, afati i pagesës është një muaj nga data e regjistrimit. Kontaktoni drejtorinë e taksave në bashkinë tuaj për të marrë informacion mbi detyrimet lokale që mund të kenë lidhje me biznesin tuaj.

Përgatitja e vulës së kompanisë

Edhe pse me ligj vula nuk është më e detyrueshme për dokumentet që firmosen nga një subjekt (mjafton nënshkrimi i autorizuar), në praktikë është e dobishme të pajiseni me një vulë me emrin e biznesit. Shpesh kërkohet nëpër banka, për ndonjë aplikim fizik, ose thjesht jua rrit seriozitetin e dokumenteve. Për ta marrë, mjafton t’i drejtoheni një dyqani që prodhon vula, duke marrë me vete ekstraktin e kompanisë (për të provuar emrin dhe NIPT-in). Ky hap nuk ka afat strikt ligjor, por rekomandohet për prakticitetin tuaj.

Lejet e punës dhe qëndrimit për punonjësit e huaj (nëse ka)

Nëse biznesi juaj planifikon të punësojë shtetas të huaj në Shqipëri, duhet që për secilin fillimisht të aplikoni për Leje Pune pranë autoriteteve përkatëse (aplikimi bëhet online te e-Albania). Për shtetasit e BE-së dhe Kosovës, procedura është e thjeshtuar dhe leja e punës merret më lehtë. Pasi merret leja e punës, nëse i huaji do të qëndrojë në Shqipëri për më tepër se 90 ditë, duhet të pajiset edhe me Leje Qëndrimi pranë organeve të migracionit. Këto procedura kanë rëndësi që t’i ndiqni përpara ose paralel me fillimin e punës së të huajit, për të qenë në përputhje me ligjin.

Duke ndjekur hapat e mësipërm, do të siguroni që biznesi juaj i ri të jetë plotësisht funksional dhe në përputhje me ligjet që nga fillimi.

Edhe nëse keni një kontabilist ose konsulent që ju ndihmon, ju vetë duhet të jeni të informuar dhe të përfshirë në këto çështje, në mënyrë që të dini çdo moment se ç’po ndodh me biznesin tuaj. Fillimet e mbarë shpesh përcaktojnë ecurinë e suksesit në vazhdim.

Leja Unike (qëndrim dhe punësim për investitorët e huaj)

Një aspekt i rëndësishëm për vetë investitorët apo sipërmarrësit e huaj: nëse ju vetë (ose përfaqësuesi juaj kryesor) jeni shtetas i huaj dhe do të vini të jetoni e punoni në Shqipëri për të administruar biznesin tuaj, duhet të aplikoni për Leje Unike. Leja Unike është një lloj i posaçëm leje që përfshin njëkohësisht lejen e qëndrimit dhe lejen e punës në një dokument të vetëm. Aplikimi kryhet online në e-Albania (shërbimi “Aplikim për Leje Unike”) dhe kjo leje u mundëson shtetasve të huaj të qëndrojnë e të punojnë ligjërisht në Shqipëri pa pasur nevojë për dy procedura të ndara.

Pra, nëse ju jeni p.sh. një sipërmarrës i huaj që hap një biznes në Shqipëri dhe do të transferoheni këtu për ta drejtuar atë, planifikoni paralelisht aplikimin për Lejen Unike. Procedura kërkon disa dokumente si: ekstraktin e biznesit tuaj shqiptar, dëshmi financiare, certifikata personale, kontratë qiraje banese etj., dhe zakonisht bëhet pasi biznesi është regjistruar (duhet të tregoni që keni një themelese punësimi këtu). Për shtetasit e BE-së, Kosovës dhe disa vendeve të tjera rajonale, leja e punës (pjesë e Lejes Unike) merret automatikisht pa kuotë dhe me procedurë më të thjeshtë, por prapë duhet aplikuar për lejen e qëndrimit brenda 30 ditëve nga hyrja në Shqipëri.

Gjithashtu, nëse jeni duke regjistruar një biznes si person fizik por nuk jeni vetë shtetas shqiptar, mënyra më e lehtë është të lëshoni një Prokurë (autorizim) ndaj një shtetasi shqiptar që t’ju përfaqësojë në regjistrim. Edhe për shoqëritë e reja, nëse administratori i saj i parë do të jetë person i huaj jorezident, praktikisht është shumë më e thjeshtë që ai të autorizojë me Prokurë një person tjetër në Shqipëri (p.sh. një jurist, kontabilist apo bashkëpunëtor lokal) për të kryer procedurat në emër të tij. Kjo shmang pengesat e mundshme me nënshkrimin elektronik, prezencën fizike apo barierat gjuhësore në aplikim. Prokura, nëse bëhet jashtë Shqipërisë, duhet pastaj e legalizuar me vulë apostile. siç u përmend edhe më lart. Prokura mund të formulohet në mënyrë që të vlejë jo vetëm për regjistrimin fillestar, por edhe për veprime të tjera administrative (p.sh. për të hapur llogari bankare, për t’u paraqitur në zyrat tatimore, etj.). Natyrisht, zgjedhja e një personi të besuar është kritike – zakonisht preferohet një partner biznesi lokal ose një konsulent profesionist i kontraktuar.

Regjimi tatimor dhe marrëveshjet për shmangien e tatimit të dyfishtë

Sistemi i taksave në Shqipëri ofron një trajtim të barabartë si për investitorët vendas ashtu edhe për ata të huaj (ligjërisht nuk ka diferencime diskriminuese). Disa pika kryesore të regjimit tatimor shqiptar që ju interesojnë:

Tatimi mbi fitimin (tatim-fitim)

Normë standarde 15% mbi fitimin neto vjetor të kompanisë. Bizneset e vogla me xhiro deri 14 milionë lekë në vit kanë tatim-fitim 0% deri në vitin 2029 (lehtësi e përkohshme fiskale për të nxitur sipërmarrjet e vogla). Bizneset me xhiro mbi 14 mln lekë paguajnë 15% tatim mbi fitimin. Personat fizikë (tregtarë individë) me fitime të larta i nënshtrohen tatimit progresiv deri në 23% (njësoj si pagat e larta) mbi një prag fitimi, por për pjesën më të madhe të bizneseve të vogla kjo nuk arrin të aplikohet falë përjashtimit deri në 14 mln lekë.

Tatimi mbi dividentin

Normë 8% mbi fitimet që u shpërndahen ortakëve (fizikë ose juridikë) si dividentë. Ky tatim aplikohet në momentin e shpërndarjes së fitimit. Nëse fitimi ri-investohet ose mbahet i pashpërndarë, nuk tatohet me divident. Kujdes që ky 8% mund të ulet në bazë të marrëveshjeve për tatim të dyfishtë – p.sh. me disa shtete norma e dividendit mund të bjerë në 5% ose 0% për pronarë me pjesë të caktuara.

TVSH (Tatimi mbi Vlerën e Shtuar)

Norma standarde është 20% për shitjen e mallrave dhe shërbimeve. Bizneset me xhiro vjetore nën 10 milionë lekë aktualisht përjashtohen nga TVSH (nuk obligohen të regjistrohen si subjekt TVSH). Në momentin që e kaloni këtë prag, duhet të regjistroheni për TVSH dhe të filloni llogaritjen dhe deklarimin e saj. Disa sektorë kanë norma të reduktuara (p.sh. 6% për akomodimin hotelierik).

Sigurimet shoqërore dhe shëndetësore për punonjësit

Aktualisht kontribuohen nga punëdhënësi dhe punëmarrësi mbi pagën bruto me norma respektivisht ~16.7% (punëdhënësi) dhe 11.2% (punonjësi) për sigurimet shoqërore, plus nga 1.7% secili për sigurimet shëndetësore (normat mund të ndryshojnë lehtë me ligjet e reja). Si punëdhënës, jeni i detyruar të regjistroni çdo të punësuar brenda ditës së punësimit dhe të paguani kontributet çdo muaj.

Taksat vendore

Siç u përmend, bizneset paguajnë taksa vendore sipas bashkisë (p.sh. taksa e infrastrukturës, taksa e arsimit, taksa e pasurisë nëse keni pronë, etj.). Këto ndryshojnë nga njëri qytet në tjetrin dhe nga sektori, prandaj informohuni në bashkinë tuaj.

Marrëveshjet për shmangien e tatimeve të dyfishta

Shqipëria, për të nxitur investimet e huaja, ka nënshkruar marrëveshje dypalëshe për shmangien e tatimit të dyfishtëme shumë vende. Aktualisht janë në fuqi marrëveshje me 43 shtete të ndryshme, duke përfshirë shumicën e vendeve të BE-së dhe rajonit (si p.sh. Itali, Greqi, Turqi, Austri, Francë, Gjermani, Mbretëria e Bashkuar, etj.), si dhe vende si Kina, Rusia, Emiratet e Bashkuara, Singapori, India, e shumë të tjera. Këto marrëveshje sigurojnë që, kur një kompani e regjistruar në Shqipëri shpërndan fitime tek kompania mëmë ose ortakë në vendin tjetër, taksat mbi të ardhurat të mos paguhen dy herë.

Në praktikë, kjo do të thotë se ju si investitor mund të përfitoni nga ulja e tatimit në burim (p.sh. tatimi i dividendit në Shqipëri mund të reduktohet në 5% ose 0% sipas marrëveshjes) ose nga krediti i tatimit – tatimi i paguar në Shqipëri njihet dhe kreditohet në vendin tuaj dhe anasjelltas. Për të zbatuar një marrëveshje të tillë, zakonisht kompanisë suaj në Shqipëri (ose juve personalisht, sipas rastit të të ardhurave) do t’i duhet të plotësojë një formular për zbatim marrëveshjeje pranë tatimeve dhe të sigurojë një vërtetim rezidence fiskale nga shteti tjetër.

Rekomandohet të konsultoheni me një këshilltar fiskal për këto procedura, por është e rëndësishme të dini se Shqipëria ka një rrjet të gjerë marrëveshjesh tatimore ndërkombëtare që lehtësojnë barrën tuaj fiskale si investitor i huaj.

Mundësi mbështetjeje financiare dhe incentivave

Qeveria shqiptare ka ndërmarrë hapa për të inkurajuar investimet dhe sipërmarrjen, duke ofruar disa forma mbështetjeje financiare apo lehtësira për kategori dhe projekte specifike – si për investitorët vendas ashtu edhe ata të huaj. Ja disa elementë që ja vlen të përmenden:

Grante për Start-up-e inovative

Në mars 2022 u miratua ligji “Për mbështetjen dhe zhvillimin e start-up-eve”, i cili krijoi një kuadër favorizues për startup-et dhe parashikoi grante financiare nga buxheti i shtetit dhe forma të tjera mbështetjeje për nisma premtuese. Edhe të huajt mund të përfitojnë nga këto skema, mjafton që startup-i të jetë i regjistruar në Shqipëri. Për t’u kualifikuar për grant, projekti startup duhet të përmbushë disa objektiva prioritare: p.sh. të sjellë risi inovative në sektorë prioritarë për ekonominë, të ketë ndikim pozitiv mjedisor, të fuqizojë të rinjtë, vajzat dhe gratë në sipërmarrje, ose të promovojë përfshirjen sociale dhe diversitetin. Këto kritere tregojnë se shteti synon të mbështesë veçanërisht iniciativat inovative, “të gjelbra” dhe ato me impakt shoqëror. Nëse projekti juaj hyn në këto kategori, ia vlen të hulumtoni mundësinë e aplikimit për fondet/grantet e ofruara nga autoritetet (p.sh. Ministria e Sipërmarrjes ose agjenci të posaçme).

Incentiva sektoriale (tatimore)

Për investime strategjike apo sektorë të caktuar, ekzistojnë disa lehtësira fiskale. Një shembull është sektori i turizmit elitar: investimet në struktura akomoduese me 4-5 yje gëzojnë tatim-fitim të reduktuar (p.sh. 5-6%) dhe TVSH të ulur për shërbimet akomoduese . Po ashtu, sektorë si bujqësia kanë skema lehtësuese (TVSH e kompensuar), Teknologjia e Informacionit (IT) ka përjashtime nga disa taksa për punonjësit e kualifikuar, industria automotive ka lehtësira doganore për lëndët e para etj. Këto incentivime ndryshojnë me politikat fiskale vjetore, prandaj informohuni tek AIDA (Agjencia e Zhvillimit të Investimeve) ose në Ministrinë e Financave për incentivat e fundit. E rëndësishme: investitorët e huaj trajtohen njësoj si ata vendas për përfitimin e këtyre lehtësirave – nuk ka pengesa shtesë për të huajt në këtë drejtim.

Financime/grante nga donatorë dhe BE

Shqipëria është përfituese e disa programeve ndërkombëtare që mbështesin bizneset. P.sh. programi IPARD (financuar nga BE) ofron grante deri në 60-70% për investime në bujqësi dhe agroturizëm – këto mund t’i marrin edhe investitorët e huaj që regjistrojnë biznese në këto fusha në Shqipëri (dhe aplikojnë me projekte konkrete). Ekzistojnë edhe fonde nga banka zhvillimi si BERZH dhe IFC që bashkë-financojnë projekte private në sektorë si energjia e rinovueshme, eficienca e energjisë apo projekte me impakt social, ku investitorët e huaj mund të aplikojnë ose të bashkëpunojnë me këto institucione.

Statusi i Investitorit Strategjik

Ligji shqiptar parashikon që investimet e huaja (apo edhe vendase) me vlerë dhe rëndësi të veçantë mund të shpallen “investime strategjike”, duke u dhënë atyre një trajtim preferencial si p.sh. procedura të përshpejtuara burokratike, asistencë nga shteti në çështje pronësie apo infrastrukture, etj. Kjo aplikohet kryesisht për investime madhore në turizëm, energjetikë, infrastrukturë, bujqësi etj., dhe zakonisht për shifra investimi mbi një prag të lartë (miliona euro). Nëse kompania juaj planifikon një projekt të tillë, ja vlen të hulumtoni mundësinë e përfitimit të këtij statusi nëpërmjet AIDA-s.

Në përmbledhje, klima e investimeve në Shqipëri po përmirësohet gradualisht dhe ka një tendencë të qartë të liberalizimit, facilitimit dhe promovimit të investimeve të huaja. Kjo shihet si në thjeshtësimin e procedurave (regjistrim online, one-stop-shop), në lehtësirat fiskale për bizneset e reja, ashtu edhe në politikat mbështetëse si grantet për startup-e. Natyrisht, ende mbeten sfida dhe burokraci në zbatim, por trendi është pozitiv dhe investitorët e huaj po konsiderohen faktor kyç për zhvillimin ekonomik. /AlProfit Consult