BSH: Kreditë në euro për shtëpinë e dytë kanë rritur ekspozimin e bankave
Banka e Shqipërisë vendos kufij të rinj për kreditë hipotekore, duke synuar të mbrojë stabilitetin financiar dhe të kufizojë rreziqet nga tregu i pasurive të paluajtshme.
Masa të reja për kreditë hipotekore
Rritja e çmimeve të banesave dhe zgjerimi i huadhënies për pasuri të paluajtshme kanë shtyrë Bankën e Shqipërisë të vendosë standarde më të rrepta për kreditë. Vendimi nr. 25, datë 7 maj 2025, i Këshillit Mbikëqyrës, synon të kontrollojë aftësinë paguese të individëve dhe të mbrojë cilësinë e portofolit bankar nga ekspozimet e larta në tregun imobiliar.
Raporti i gjashtëmujorit të parë 2025
Sipas raportit të Bankës së Shqipërisë, i bazuar mbi të dhënat e bankave deri në dhjetor 2024, janë vlerësuar dy tregues kryesorë:
-Raporti hua ndaj vlerës së pronës (HnV_D)
-Raporti i shërbimit të borxhit ndaj të ardhurave (ShBnA_D)
Për kreditë në lek për blerjen e shtëpisë së parë, vlerat mesatare rezultojnë 71% për HnV_D dhe 35% për ShBnA_D, nën kufijtë e vendosur nga Banka e Shqipërisë (85% dhe 40% respektivisht).
Rreziku nga kreditë në euro për shtëpinë e dytë
Për kreditë në euro për blerjen e shtëpive të dyta, raporti hua ndaj vlerës së pronës arrin në 83%, mbi kufirin prej 70%. Ndërkohë, raporti i shërbimit të borxhit ndaj të ardhurave qëndron në 19%, nën kufirin 30%.
Këto të dhëna tregojnë se, ndonëse shumica e treguesve janë brenda standardeve, kreditë në euro për shtëpi të dyta përfaqësojnë rrezikun më të lartë për stabilitetin financiar.
Simulimet mbi kreditë e reja
Analiza tregon se nëse kufijtë do të ishin zbatuar për kreditë e gjysmës së dytë të vitit 2024, rreth 21% e kredive në lek dhe 44% e kredive në euro për shtëpinë e parë do të ishin mbi kufirin për HnV_D. Për ShBnA_D, përqindjet do të ishin përkatësisht 27% dhe 37%.
Kjo nënvizon se ndikimi i masave të reja do të varet nga struktura e portofolit të bankave sipas monedhës dhe qëllimit të huasë.
Zbatimi i vendimit
Vendimi i ri ka hyrë në fuqi më 1 korrik 2025 dhe zbatohet për të gjitha kreditë e reja për pasuri të paluajtshme rezidenciale. Megjithatë, bankave u lejohet të aplikojnë përjashtime deri në 15% të volumit të kredive të reja në çdo tremujor, duke siguruar balancë mes kontrollit rregullator dhe fleksibilitetit të tregut.
Këto kufizime janë projektuar për të shmangur mbingarkesën me borxh të individëve dhe për të kufizuar ekspozimin e bankave ndaj sektorit të pasurive të paluajtshme, duke ruajtur stabilitetin financiar afatgjatë. /ekofin.al
