2019-2023, vetëm 4 qarqe kanë rritur peshën në ekonomi, 8 të tjerat në rënie
Aktiviteti ekonomik në Shqipëri po përqendrohet gjithnjë e më shumë në zonën metropolitane Tiranë–Durrës, ndërsa pjesa tjetër e vendit po humbet peshë në prodhimin kombëtar.
Sipas të dhënave zyrtare të INSTAT, në vitin 2023 Tirana kontribuonte me 44 për qind të PBB-së, duke shënuar një rritje prej 1.2 pikë përqindje që nga viti 2019, ndërsa Durrësi ka fituar 0.6 pikë përqindje. Dy qarqet janë mbështetur nga zhvillimi i sektorëve të shërbimeve, ndërtimit dhe turizmit, që kanë nxitur përqendrimin e bizneseve dhe fuqisë punëtore në këto zona.
Vetëm katër qarqe me rritje ekonomike
Përveç Tiranës dhe Durrësit, vetëm Vlora dhe Berati kanë regjistruar rritje modeste të peshës në ekonomi, përkatësisht me 0.2 dhe 0.1 pikë përqindje, ndërsa Shkodra ka ruajtur të njëjtin nivel të kontributit. Ndërkohë, pjesa më e madhe e qarqeve ka pësuar tkurrje: Korça ka humbur 0.7 pikë përqindje, Fieri, Gjirokastra dhe Lezha nga 0.3 pikë secila, ndërsa Kukësi, Dibra dhe Elbasani kanë shënuar rënie më të lehtë. Ky trend reflekton thellimin e pabarazive rajonale dhe përqendrimin gjithnjë e më të madh të zhvillimit në zonat urbane qendrore dhe bregdetare.
Arsyet pas përqendrimit ekonomik
Sipas analizës, Tirana dhe Durrësi përfitojnë nga infrastruktura më e zhvilluar, prania e institucioneve qendrore dhe fluksi më i madh i investimeve publike e private. Zhvillimi i sektorëve të teknologjisë së informacionit, ndërtimit dhe turizmit ka ndihmuar në rritjen e punësimit dhe konsumit në këto zona. Durrësi gjithashtu përfiton nga pozicioni logjistik dhe porti më i madh në vend, duke u kthyer në një pikë kyçe për tregtinë dhe transportin detar.
Rënia e rajoneve të tjera
Qarqet si Korça, Gjirokastra, Lezha apo Kukësi po përballen me mungesë të investimeve të reja dhe me emigrim të popullsisë drejt qendrave më të mëdha ose jashtë vendit. Tkurrja e sektorëve tradicionalë si bujqësia dhe përpunimi, mungesa e infrastrukturës moderne dhe vështirësia për t’u lidhur me tregjet kryesore kanë ulur ndjeshëm potencialin e tyre ekonomik. Si rezultat, shumë prej këtyre zonave kanë kapacitete të kufizuara për të krijuar vende pune me produktivitet të lartë.
Pabarazitë rajonale dhe sfidat e ardhshme
Përqendrimi i ekonomisë në Tiranë dhe Durrës po ushtron presion mbi strehimin, trafikun dhe shërbimet publike, ndërsa qarqet periferike dhe malore rrezikojnë të mbeten pas në zhvillim. Ky hendek rajonal pritet të jetë një nga sfidat kryesore të dekadës së ardhshme, pasi anëtarësimi në Bashkimin Europian do të kushtëzojë vendin me politika zhvillimi të balancuar dhe reforma për rritjen e qëndrueshme të zonave të varfra.
