Buxheti për mbrojtjen dyfishohet, por ministria nuk arrin të përdorë fondet
Buxheti i Mbrojtjes është rritur ndjeshëm në katër vitet e fundit, por realizimi i shpenzimeve ka rënë ndjeshëm, duke krijuar një hendek të madh mes fondeve të planifikuara dhe atyre të përdorura realisht.
Buxheti rritet, realizimi bie
Të dhënat e Kuvendit tregojnë se nga 24.7 miliardë lekë në vitin 2021, planifikimi i fondeve për mbrojtjen është rritur në mbi 40.6 miliardë lekë në vitin 2024. Megjithatë, ministria ka shfrytëzuar gjithnjë e më pak nga këto fonde. Në vitin 2021 u realizua rreth 93% e buxhetit, në 2022 niveli shkoi deri në 97%, ndërsa në 2023 ra në 87%. Rënia vijoi në 2024, ku vetëm 84% e fondeve u përdorën, duke krijuar diferencë rreth 6.7 miliardë lekë mes planit dhe shpenzimit real.
Investimet e mbrojtjes ecin më ngadalë
Ekspertët theksojnë se projektet e mbrojtjes kanë ritme më të ngadalta se sektorët e tjerë, kryesisht për shkak të natyrës së tyre teknike dhe kërkesave të larta të sigurisë. Modernizimi i pajisjeve, investimet në infrastrukturë ushtarake dhe blerjet strategjike përfshijnë procedura të ndërlikuara prokurimi, marrëveshje ndërkombëtare dhe afate të gjata zbatimi. Çdo vonesë në tendera kthehet automatikisht në mosrealizim buxheti brenda vitit fiskal.
Kapacitete të kufizuara për të menaxhuar fondet
Rritja e shpejtë e buxhetit kërkon kapacitete më të mëdha administrative dhe teknike, por Ministria e Mbrojtjes shpesh mbetet me të njëjtat burime njerëzore. Projektimi, monitorimi dhe përmbyllja e kontratave kërkojnë staf dhe ekspertizë të specializuar, çka shpesh krijon ngërçe në zbatimin e fondeve.
Vonesat nga partneritetet ndërkombëtare
Në shumë raste, projektet financohen në bashkëpunim me NATO-n ose partnerë të tjerë strategjikë. Çdo rinegocim teknik, vonesë procedurale apo ndryshim specifikash shtyn automatikisht realizimin e shpenzimeve për vitet pasuese, duke thelluar diferencën mes buxhetit të miratuar dhe fondit të përdorur.
