Shqipëria, rekord për energjinë e rinovueshme në Europë, por çalon te transporti

Ndër vendet e BE-së, më shumë se 75% e energjisë elektrike të konsumuar në vitin 2023 u prodhua nga burime të rinovueshme.

Shqipëria, së bashku me Norvegjinë, janë dy vendet e vetme që prodhuan më shumë energji elektrike nga burimet e rinovueshme sesa sasia totale e energjisë elektrike që konsumuan në vitin 2023, duke arritur një përqindje më të lartë se 100%, sipas një raporti të fundit të Eurostat për energjinë e rinovueshme.

 

Për Shqipërinë, treguesi ishte 105% dhe Norvegjinë 116%. Përqindja e lartë e Shqipërisë lidhet kryesisht me energjinë e prodhuar nga hidro, përmes hidrocentraleve.

 

Por, vendi çalon për pjesën e energjisë së rinovueshme (përfshirë biokarburantet e lëngshme, hidrogjenin, biometanin, energjinë elektrike të gjelbër, etj.) që përdoret në sektorin e transportit, në vetëm 0.4%.

 

Eurostat, në raportin e fundit për energjinë e rinovueshme, thekson se të bëhesh kontinenti i parë neutral ndaj klimës deri në vitin 2050 kërkon masa ambicioze për t’u mundësuar qytetarëve dhe bizneseve europiane të përfitojnë nga tranzicioni i gjelbër i qëndrueshëm.

 

Përdorimi i energjisë së rinovueshme ka shumë përfitime të mundshme, duke përfshirë uljen e emetimeve të gazeve serrë, diversifikimin e furnizimeve me energji dhe zvogëlimin e varësisë nga tregjet e karburanteve fosile (veçanërisht nafta dhe gazi).

 

Rritja e burimeve të energjisë së rinovueshme gjithashtu mund të stimulojë punësimin në BE, duke krijuar vende të reja pune në teknologjitë e gjelbra, të cilat do të jenë një nga shtyllat kryesore të Marrëveshjes së Industrisë së Pastër në të ardhmen.

 

Eurostat ka dhënë informacion mbi përqindjen e energjisë nga burime të rinovueshme në përgjithësi dhe në tre fusha kryesore të konsumit (prodhimi i energjisë elektrike, ngrohja dhe ftohja, si dhe transporti) në Bashkimin Europian (BE).

 

Burimet e energjisë së rinovueshme përfshijnë energjinë e erës, energjinë diellore (termike, fotovoltaike dhe të përqendruar), hidroenergjinë, energjinë e baticës, energjinë gjeotermale, nxehtësinë e ambientit të kapur nga pompat e nxehtësisë, biokarburantet dhe pjesën e rinovueshme të mbetjeve.

 

Përqindja e energjisë së rinovueshme pothuajse u trefishua midis viteve 2004 dhe 2023

 

Në vitin 2023, BE-ja arriti një përqindje prej 24.5% të konsumit të saj të përgjithshëm të energjisë nga burime të rinovueshme, rreth 1.5 pikë përqindjeje (pp) më shumë se në vitin 2022 dhe pothuajse trefish më shumë krahasuar me vitin 2004 (9.6%).

 

Direktiva e BE-së 2023/2413 për promovimin e përdorimit të energjisë nga burime të rinovueshme ka rishikuar objektivin për vitin 2030, duke e rritur atë nga 32% në 42.5% (me synimin për ta çuar në 45%).

 

Prandaj, vendet e BE-së duhet të intensifikojnë përpjekjet e tyre për të arritur objektivin e ri për vitin 2030, që kërkon rritjen e pjesës së burimeve të rinovueshme në konsumin e përgjithshëm të energjisë në BE me pothuajse 20 pp.

 

Në vitin 2023, Suedia u rendit e para ndër vendet e BE-së, me dy të tretat (66.4%) të konsumit të saj të përgjithshëm të energjisë që vinin nga burime të rinovueshme, kryesisht nga biokarburantet e ngurta, hidroenergjia dhe energjia e erës.

 

Finlanda ndoqi me 50.8%, gjithashtu duke u mbështetur te biokarburantet e ngurta, era dhe hidroenergjia, ndërsa Danimarka u rendit e treta me 44.9%, duke e siguruar pjesën më të madhe të energjisë së rinovueshme nga biokarburantet e ngurta dhe era.

 

Përqindjet më të ulëta të energjisë së rinovueshme u regjistruan në Luksemburg (11.6%), Belgjikë (14.7%) dhe Maltë (15.1%).

 

Era dhe uji prodhojnë shumicën e energjisë elektrike të rinovueshme; dielli është burimi me rritjen më të shpejtë

 

Rregullat e llogaritjes në Direktivën (BE) 2018/2001 përcaktojnë që energjia elektrike e gjeneruar nga hidrocentrali dhe era duhet të normalizohet për të marrë parasysh ndryshimet vjetore të motit (hidroenergjetika normalizohet mbi 15 vitet e fundit dhe era mbi 5 vitet e fundit, duke ndarë normalizimin e erës në tokë dhe në det).

 

Rritja e prodhimit të energjisë elektrike nga burimet e rinovueshme gjatë periudhës 2013-2023 reflekton zgjerimin e dy burimeve kryesore të rinovueshme në BE: energjinë e erës dhe energjinë diellore.

 

Në vitin 2023, burimet e rinovueshme përbënin 45.3% të konsumit të përgjithshëm të energjisë elektrike në BE, më shumë se 4 pp më lart se një vit më parë (41.2% në 2022).

 

Energjia e erës dhe hidroenergjetika përbënin më shumë se dy të tretat e totalit të energjisë elektrike të gjeneruar nga burimet e rinovueshme (38.5% dhe 28.2%, respektivisht).

 

Pjesa e mbetur e energjisë elektrike të gjeneruar vinte nga energjia diellore (20.5%), biokarburantet e ngurta (6.2%) dhe burime të tjera të rinovueshme (6.6%). Energjia diellore është burimi me rritjen më të shpejtë: në vitin 2008, ajo përbënte vetëm 1%.

 

Kjo do të thotë se rritja e prodhimit të energjisë elektrike nga energjia diellore ka qenë e jashtëzakonshme, duke u rritur nga vetëm 7.4 TWh në vitin 2008 në 252.1 TWh në vitin 2023.

 

Ndër vendet e BE-së, më shumë se 75% e energjisë elektrike të konsumuar në vitin 2023 u prodhua nga burime të rinovueshme në Austri (87.8%), Suedi (87.5%) dhe Danimarkë (79.4%). Konsumi i energjisë elektrike nga burimet e rinovueshme ishte gjithashtu i lartë në Portugali (63.0%), Kroaci (58.8%), Spanjë (56.9%), Letoni (54.3%) dhe Finlandë (52.4%), duke përbërë më shumë se gjysmën e konsumit total të energjisë elektrike.

 

Nga ana tjetër, përqindja e energjisë elektrike nga burimet e rinovueshme ishte më pak se 20% në Maltë (10.7%), Çeki (16.4%), Luksemburg (18.0%) dhe Hungari (19.5%). Shteti i EFTA-s, Norvegjia, dhe vendi kandidat Shqipëria prodhuan më shumë energji elektrike nga burimet e rinovueshme sesa sasia totale e energjisë elektrike që konsumuan në vitin 2023, duke arritur kështu një përqindje më të lartë se 100%.

 

Pothuajse një e katërta e energjisë për ngrohje dhe ftohje vjen nga burime të rinovueshme

 

Në vitin 2023, energjia e rinovueshme përbënte 26.2% të përdorimit total të energjisë për ngrohje dhe ftohje në BE, duke u rritur nga 11.7% në vitin 2004. Zhvillimet në sektorin industrial, shërbime dhe familje kontribuuan në këtë rritje.

 

Gjithashtu, energjia e ambientit e kapur nga pompat e nxehtësisë për ngrohje dhe ftohja e rinovueshme janë marrë parasysh në këtë vlerësim.

 

Ndër vendet e Bashkimit Evropian, energjia e rinovueshme për ngrohje dhe ftohje zinte më shumë se gjysmën e totalit në Suedi (67.1%), Estoni (66.7%), Letoni (61.4%), Finlandë (61.3%), Danimarkë (54.9%) dhe Lituani (53.6%). Në të kundërt, vendet me përqindjen më të ulët të energjisë së rinovueshme për ngrohje dhe ftohje – nën 10% – ishin Irlanda (7.9%) dhe Holanda (9.6%).

 

10.8% e energjisë së rinovueshme u përdor në transport në vitin 2023

 

Bashkimi Europian ka vendosur një objektiv të përbashkët prej 29% për pjesën e energjisë së rinovueshme (përfshirë biokarburantet e lëngshme, hidrogjenin, biometanin, energjinë elektrike të gjelbër, etj.) që do të përdoret në sektorin e transportit deri në vitin 2030.

 

Përqindja mesatare e energjisë nga burime të rinovueshme në transport është rritur nga 1.6% në vitin 2004 në 10.8% në vitin 2023.

 

Ndër vendet e BE-së, përqindja e energjisë së rinovueshme në konsumin e karburanteve të transportit varionte nga nivelet më të larta në Suedi (33.6%) dhe Finlandë (20.6%), deri te nivelet më të ulëta, nën 5%, në Kroaci (0.9%), Letoni (1.4%) dhe Greqi (3.9%).

 

Vendi i EFTA-s, Norvegjia, raportoi gjithashtu një përqindje të lartë të energjisë së rinovueshme në sektorin e transportit (27.7%), ndërsa vendet kandidate dhe ato me status të mundshëm kandidat shfaqën përqindje shumë të ulëta, duke filluar nga zero deri në rreth 1%.

 

/Monitor (https://monitor.al/shqiperia-rekord-per-energjine-e-rinovueshme-ne-europe-por-calon-te-transporti/)

Më të lexuarat