BB për Shqipërinë: Të ardhura fiskale nën potencial, informalitet i lartë dhe pensione shumë të ulët
Raporti i Bankës Botërore nënvizon se Shqipëria ka hapësirë të madhe për përmirësim në financat publike, ndërsa informaliteti dhe pensionet e ulëta mbeten sfida kyçe.
Rritje e qëndrueshme, por kërkohen reforma më të thella
Shqipëria vijon të konsolidojë pozicionin si ekonomi në rritje të qëndrueshme dhe është kategorizuar tashmë si vend me të ardhura të mesme të larta, por një raport i ri i Bankës Botërore thekson se përshpejtimi i rritjes, krijimi i vendeve cilësore të punës dhe rritja e investimeve kërkojnë reforma shumë më të fokusuara në financat publike dhe efikasitetin e shpenzimeve.
Sipas Bankës Botërore, vendi duhet të investojë më shumë në kapitalin njerëzor, infrastrukturë dhe politika klimatike për të avancuar drejt standardeve të BE-së, sidomos në kushtet e ndryshimeve të forta demografike. Menaxheri për Shqipërinë, Massimiliano Paolucci, tha se vendi mund të arrijë nivele më të larta të të ardhurave duke rritur investimet tek njerëzit dhe duke përdorur me më shumë efektivitet burimet publike.
Të ardhura fiskale nën potencial dhe rekomandimet për rritjen e tyre
Raporti vlerëson se pavarësisht reformave në administratën tatimore, të ardhurat fiskale në Shqipëri mbeten nën potencial për shkak të mosdeklarimit të pagave, shkallës së lartë të informalitetit, përjashtimeve të shumta dhe problemeve në zbatimin e ligjit.
Banka Botërore sugjeron një sërë masash që mund të sjellin deri në 0.9 për qind të PBB-së të ardhura shtesë çdo vit, përfshirë formalizimin e qirave afatshkurtra, zbatimin e taksës së pronës sipas vlerës së tregut, vendosjen e taksës së karbonit për qymyrin dhe përafrimin e akcizës së duhanit me nivelin mesatar të BE-së. Rishikimi i përjashtimeve fiskale dhe rritja e efikasitetit të administrimit tatimor janë gjithashtu ndër masat e rekomanduara.
Shpenzimet publike dhe sfidat në sektorët kryesorë
Buxheti i Shqipërisë vijon të jetë i orientuar kryesisht drejt pensioneve, pagave dhe investimeve kapitale, ndërsa shpenzimet për arsim, shëndetësi dhe mbrojtje sociale mbeten nën nivelin e nevojshëm për zhvillimin afatgjatë. Raporti thekson se menaxhimi më efikas i fondeve mund të përmirësojë ndjeshëm rezultatet e shërbimeve publike për qytetarët dhe të rrisë cilësinë e shërbimeve bazë.
Pensionet, sfida më e madhe demografike
Sfida kryesore lidhet me presionin demografik: deri në vitin 2060, një e treta e popullsisë pritet të jetë mbi moshën e pensionit, ndërsa pensioni mesatar përfaqëson vetëm 32 për qind të pagës, niveli më i ulët në rajon. Raporti rekomandon rritjen graduale të përfitimeve, zgjerimin e bazës së kontribuesve dhe krijimin e një skeme të re me kontribute të përcaktuara për gjeneratat e reja, si dhe thjeshtimin e formulave të llogaritjes së pensionit për më shumë qartësi dhe besueshmëri.
Krijimi i kapitalit njerëzor dhe shërbimet në fëmijërinë e hershme
Raporti thekson rëndësinë e forcimit të kapitalit njerëzor nëpërmjet shërbimeve cilësore në fëmijërinë e hershme. Vetëm 10 për qind e fëmijëve nën tre vjeç janë të regjistruar në çerdhe publike dhe 18 bashki nuk ofrojnë fare këtë shërbim. Zgjerimi i aksesit dhe rritja e cilësisë së këtyre shërbimeve shihet si thelbësor për rritjen e pjesëmarrjes së grave në tregun e punës dhe krijimin e një brezi më të aftë ekonomikisht.
Nevoja për disiplinë fiskale dhe rezerva ndaj goditjeve
Banka Botërore thekson se reformat fiskale dhe institucionale duhet të shoqërohen me ruajtjen e disiplinës buxhetore dhe forcimin e rezervave përballë goditjeve të mundshme ekonomike, në mënyrë që vendi të mbështesë zhvillimin afatgjatë dhe të përshpejtojë konvergjencën drejt standardeve të BE-së.
Burimi: Ekofin.al
Më të lexuarat
